Cách nhận biết cây thiếu dinh dưỡng qua các thể hiện trên lá của cây trồng. Giúp bà con nhận định được nên sử dụng loại phân bón nào cho nhóm cây trồng tại trang trại.
Nội dung bài viết
Lời nói đầu
Mỗi chất dinh dưỡng đều có đặc tính cũng như chức năng hỗ trợ sinh lý riêng, khi cây trồng bị thiếu dinh dưỡng nào đó sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của cây trồng. Thường mọi người sẽ để ý cây thiếu dinh dưỡng qua quá trình ra hoa, đậu trái. Nhưng nếu chờ đến thời điểm đó sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sản phẩm nông nghiệp của anh chị. Hôm nay HTX Nam Tây Nguyên sẽ giới thiệu đến bà con cách nhận biết cây thiếu dinh dưỡng thể hiện qua lá cây.
Những bài viết liên quan:
Phân hữu cơ là gì? Phân loại phân hữu cơ hiện hành tại Việt Nam
Sự khác nhau của phân hữu cơ và phân vô cơ. Nên sử dụng loại nào?
Bán thuốc trừ sâu sinh học ủ bằng EM
Bán đạm cá sử dụng cho sầu riêng và những loại cây ăn trái khác
Nhận biết cây thiếu dinh dưỡng qua màu sắc của lá cây
Anh chị nên dành một ít thời gian để theo dõi tình trạng cây trồng. Qua đó sẽ nắm rõ hơn về sự phát triển đồng thời theo dõi sự hấp thụ dinh dưỡng qua phân bón của cây trồng.
Khi thấy lá già của cây có màu: Vàng, Đỏ, Tím và khô rũ xuống, mép lá vàng dần trở vào trong gân lá. Phía trong gân lá vẫn giữ màu xanh, mép lá cong dưới lên hoặc trên xuống, lá bị héo dần thì cây đang thiếu K hoặc thiếu Zn.
Lá non trên cây khô héo, ngọn thường bị héo thì cây của anh chị đang thiếu B hoặc thiếu Ca.
Tuy nhiên nếu lá non khô héo những ngọn vẫn tươi thì có khả năng cây đang thiếu các vi lượng: S, Fe, Mn, Mo, Cu.
Khi lá cây có màu trắng vàng, gân lá màu xanh, lá cây bị mất màu xanh của diệp lục, nếu để một thời gian dài sẽ có hiện tượng lá héo rũ từ đầu ngọn vào. Lúc này cây đang bị thiếu Fe.
Những nguyên nhân gây cây thiếu dinh dưỡng thường các nguyên tố dinh dưỡng trong đất trồng. Không đáp ứng được nhu cầu sinh trưởng của cây trồng. Các thành phần hóa học trong phân bón không cân bằng quá chua hoặc quá kiềm cũng làm cho các nguyên tố dinh dưỡng trong đất mất hiệu quả, tính chất vật lý đất không tốt không thể phát huy được hết dinh dưỡng trong phân bón.
Các biểu hiện thường gặp khi lá cây thiếu chất
Dựa theo vai trò và nhu cầu của cây trồng. Các nhà khoa học phân chia các nguyên tố cần thiếu theo từng nhóm.
* Nhóm đa lượng: đạm (N), lân (P), Kali (K).
* Nhóm trung lượng: lưu huỳnh (S), canxi (Ca), magiê(Mg).
* Nhóm vi lượng: kẽm (Zn), sắt (Fe), đồng (Cu), mangan (Mn), bo (B), molypđen (Mo), Clo (Cl).
Bảng tổng hợp thiếu nguyên tố dinh dưỡng thể hiện qua lá
| STT | Tên nguyên tố | Vai Trò | Thể hiện trên lá | Ghi Chú |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Nitơ (N) | Nitơ có mặt trong rất nhiều hợp chất hữu cơ quan trọng, có vai trò quyết định trong quá trình trao đổi chất và năng lượng cũng như các hoạt động sinh lý của cây. | Khi thiếu N, cây sinh trưởng phát triển kém, diệp lục không hình thành, lá chuyển màu vàng, đẻ nhánh và phân cành kém, hoạt động quang hợp và tích lũy giảm sút nghiêm trọng, dẫn tới suy giảm năng suất. | Thừa N sẽ làm cây sinh trưởng quá mạnh, do thân lá tăng trưởng nhanh mà mô cơ giới kém hình thành nên cây rất yếu, dễ lốp đổ, dễ bị sâu bệnh tấn công. Ngoài ra sự dư thừa N trong sản phẩm cây trồng (đặc biệt là rau xanh) còn gây tác hại lớn tới sức khỏe con người. Nếu N dư thừa ở dạng NO3- thì khi vào dạ dày, chúng sẽ vào ruột non và mạch máu, sẽ chuyển hemoglobin (của máu) thành dạng met-hemoglobin, làm mất khả năng vận chuyển oxy của tế bào. Còn nếu ở dạng NO2- chúng sẽ kết hợp với axit amin thứ cấp tạo thành chất Nitrosamine – là một chất gây ung thư rất mạnh. |
| 2 | Photpho (P) | Photpho cần cho tất cả các loại câytrồng nhưng rõ rệt nhất là với cây họ đậu vì ngoài khả năng tham gia trực tiếp vào các quá trình sống của cây, chúng còn thúc đẩy khả năng cố định đạm của vi sinh vật cộng sinh | Khi thiếu P, lá cây ban đầu có màu xanh đậm, sau chuyển màu vàng, hiện tượng này bắt đầu từ các lá phía dưới trước, và từ mép lá vào trong. Cây lúa thiếu P làm lá nhỏ, hẹp, đẻ nhánh ít, trỗ bông chậm, chín kéo dài, nhiều hạt xanh, hạt lép. Cây ngô thiếu P sinh trưởng chậm, lá có màu lục rồi chuyển màu huyết dụ. | Thừa P không có biểu hiện gây hại như thừa N vì P thuộc loại nguyên tố linh động, nó có khả năng vận chuyển từ cơ quan già sang cơ quan còn non. |
| 3 | Kali (K) | Kali cần thiết cho mọi loại câytrồng, nhưng quan trọng nhất đối với nhóm cây chứa nhiều đường hay tinh bột như lúa, ngô, mía, khoai tây … Bón K sẽ làm tăng hiệu quả sử dụng N và P. | Biểu hiện rất rõ khi thiếu K là lá hẹp, ngắn, xuất hiện các chấm đỏ, lá dễ héo rũ và khô. Cây lúa thiếu K sinh trưởng kém, trỗ sớm, chín sớm, nhiều hạt lép lửng, mép lá về phía đỉnh biến vàng. Ngô thiếu K làm đốt ngắn, mép lá nhạt dần sau chuyển màu huyết dụ, lá có gợn sóng. Điều đặc biệt là K có vai trò quan trọng trong việc tạo lập tính chống chịu của cây trồng với điều kiện bất thuận (hạn, rét) cũng như tính kháng sâu bệnh, vì vậy nếu thiếu K sẽ làm những chức năng này suy giảm đi. | Dư thừa kali gây nên tình trạng đối kháng ion, khiến cây trồng không hút được các chất dinh dưỡng khác như: Magie, Nitrat,… Dư thừa kali ở mức cao sẽ làm tăng áp suất thẩm thấu của môi trường đất, cản trở việc hút nước và các chất dinh dưỡng |
| 4 | Lưu huỳnh (S) | Lưu huỳnh tham gia trong thành phần protein, axit amin, vitamin, có vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi lipit và sự hô hấp của cây. | Biểu hiện đặc chưng khi cây thiếu S cũng có hiện tượng vàng lá như khi thiếu N, tuy nhiên khác với thiếuN là hiện tượng vàng lá xuất hiện ở các lá non trước các lá trưởng thành và lá già. Khi cây thiếu S, gân lá chuyển vàng trong khi phần thịt lá vẫn còn xanh, sau đó mới chuyển vàng. Kèm theo những tổn thương trước hết ở phần ngọn và lá non, cộng với sự xuất hiện các vết chấm đỏ trên lá do mô tế bào chết. | |
| 5 | Canxi (Ca) | Canxi có vai trò quan trọng trong việc hình thành tế bào, hình thành các mô cơ quan củacây. Chúng có ý nghĩa quan trọng trong việc trung hòa độ chua của đất cũng như việc khử độc do sự có mặt của các cation (Na+, Al3+ …) trong nguyên sinh chất của tế bào. Cùng với P, Ca là nguyên tố hàng đầu để tăng năng suất và chất lượng cây họ đậu | Khi thiếu Ca thì đỉnh sinh trưởng và chóp rễ bị ảnh hưởng nghiêm trọng do các mô phân sinh ngừng phân chia, sinh trưởng bị ức chế. Triệu chứng đặc trưng của cây thiếu Ca là các lá mới ra bị dị dạng, chóp lá uốn câu, rễ kém phát triển, ngắn, hóa nhầy và chết. Ca là chất không di động trong cây nên biểu hiệnthiếu Ca thường thể hiện ở các lá non trước. | |
| 6 | Magiê (Mg) | Magiê là thành phần quan trọng của phân tử diệp lục nên nó quyết định hoạt động quang hợp của cây. Đây cũng là chất hoạt hóa của nhiều enzym rất quan trọng đối với quá trình hô hấp và trao đổi chất của cây. Mg rất cần đối với các cây ngắn ngày như lúa, ngô, đậu, khoai tây… Mg sẽ làm tăng hàm lượng tinh bột trong sản phẩm. | Thiếu Mg làm chậm quá trình ra hoa, cây thường bị vàng lá do thiếu diệp lục. Triệu chứng điển hình là các gân lá còn xanh trong khi phần thịt lá đã biến vàng. Xuất hiện các mô hoại tử thường từ các lá phía dưới, lá trưởng thành lên lá non, vì Mg là nguyên tố linh động, cây có thể dùng lại từ các lá già. | |
| 7 | Sắt (Fe) | Vai trò quan trọng nhất của sắt là hoạt hóa các enzym của quá trình quang hợp và hô hấp. Nó không tham gia vào thành phần diệp lục nhưng có ảnh hưởng quyết định tới sự tổng hợp diệp lục trong cây. Hàm lượng sắt trong lá cây có quan hệ mật thiết đến hàm lượng diệp lục trong chúng. | Sự thiếu hụt Fe thường xảy ra trên nền đất có đá vôi. Lá cây thiếu sắt sẽ chuyển từ màu xanh sang vàng hay trắng ở phần thịt lá, trong khi gân lá vẫn còn xanh. Triệu chứng thiếu sắt xuất hiện trước hết ở các lá non, sau đến lá già, vì Fe không di động từ lá già về lá non. | |
| 8 | Mangan (Mn) | .Mn là nguyên tố hoạt hóa rất nhiều enzym của các quá trình quang hợp, hô hấp và cố định nitơ phân tử. | Triệu chứng điển hình khi cây thiếu Mn là phần gân lá và mạch dẫn biến vàng, nhìn toàn bộ lá có màu xanh sáng, về sau xuất hiện các đốm vàng ở phần thịt lá và phát triển thành các vết hoại tử trên lá. Nếuthiếu nghiêm trọng sẽ gây khô và chết lá. Triệu chứng thiếu Mn có thể biểu hiện ở lá già hay lá non tùy theo từng loại cây. | |
| 9 | Đồng (Cu) | Đồng là nguyên tố hoạt hóa nhiều enzym của quá trình tổng hợp protein, axit nucleic vàdinhdưỡng nitơ của cây. | Hiện tượng thiếu đồng thường xảy ra trên những vùng đất đầm lây, ruộng lầy thụt. Cây trồng thiếu đồng thường hay có hiện tượng chảy gôm (rất hay xảy ra ở cây ăn quả), kèm theo các vết hoại tử trên lá hay quả. Với cây họ hòa thảo, nếu thiếu đồng sẽ làm mất màu xanh ở phần ngọn lá. | |
| 10 | Bo (B) | B là một trong những nguyên tố vi lượng có hiệu quả nhất với câytrồng. B tác động trực tiếp đến quá trình phân hóa tế bào, trao đổi hocmon, trao đổi N, nước và chất khoáng khác, ảnh hưởng rõ rệt nhất của B là tới mô phân sinh ở đỉnh sinh trưởng và quá trình phân hóa hoa, thụ phấn, thụ tinh, hình thành quả. | Khi thiếu B thì chồi ngọn bị chết, các chồi bên cũng thui dần, hoa không hình thành, tỷ lệ đậu quả kém, quả dễ rụng, rễ sinh trưởng kém, lá bị dày lên | |
| 11 | Molypden (Mo) | Mo có vai trò rất quan trọng trong việc trao đổi nitơ, tổng hợp Vitamin C và hình thành lục lạp của cây. | Thiếu Mo sẽ ức chế dinh dưỡng đạm của cây trồng nói chung, đặc biệt của các cây họ đậu. | |
| 12 | Kẽm (Zn) | Zn tham gia hoạt hóa khoảng 70 enzym của nhiều hoạt động sinh lý, sinh hóa của cây. | Thiếu Zn sẽ gây rối loạn trao đổi auxin nên ức chế sinh trưởng, lá cây bị biến dạng, ngắn, nhỏ và xoăn, đốt ngắn và biến dạng. |
Hình ảnh biểu hiện qua lá của cây trồng khi thiếu các nguyên tố dinh dưỡng
