Bài viết sau đây của chúng tôi sẽ cung cấp cho bà con nông dân những thông tin, kinh nghiệm trồng, chăm sóc và thu hoạch cây cà phê để đạt được năng suất và chất lượng tốt nhất.
Nội dung bài viết
Nguồn gốc cây cà phê
– Là một loại cây công nghiệp thuộc họ thiến thảo có trên khoa học là Rubiaceae; trong họ thiến thảo lại có nhiều chi mà cây cà phê chúng ta đang trồng hiện nay thuộc chi cà phê (Coffea). Cùng thuộc chi cà phê còn có rất nhiều giống cây khác như cây canh ki na, cây cầu đằng… nhưng chúng không chứa caffeine trong hạt và không thể chế biến thành phẩm cà phê thành thức uống được.
– Trong chi cà phê có nhiều loại nhưng chỉ có hai loài cây cà phê được trồng phổ biến nhằm mục đích lấy hạt và chế biến cà phê, đó là:
+ Cà phê vối chiếm sản lượng cà phê trên thế giới là 39%, ở Việt Nam đây là giống cây cà phê được đa số bà con nông dân lựa chọn trồng và canh tác.
+ Cà phê chè chiếm sản lượng cà phê trên thế giới là 61%.
+ Cà phê mít chiếm sản lượng rất ít chỉ chiếm không tới 1% sản lượng cà phê.
– Cây cà phê du nhập vào nước ta từ những năm 1870 do các thầy tu mang về trồng, sau đó thực dân Pháp tiến hành mở các đồn điền trồng cà phê và từ đó cho đến nay cây cà phê đã trở thành một giống cây công nghiệp mang lại hiệu quả kinh tế cao cho bà con nông dân.
Bài viết đề xuất: Bán giống cà phê TR9
Yêu cầu về thổ nhưỡng và điều kiện khí hậu để trồng cây cà phê
Thổ nhưỡng (đất trồng)
– Cây cà phê có thể sinh trưởng trên nhiều loại đất khác nhau như đất đỏ bazan, đất xám, đất thịt pha… nhưng thích hợp nhất vẫn là nhóm đất đỏ bazan.
– Đất phải thoát nước tốt, độ tơi xốp cao, chỉ số pH của đất từ 4,5 – 5,0.
– Tầng canh tác có độ sâu từ 0,8 – 1m, đất giàu chất lượng dinh dưỡng, hàm lượng hữu cơ trung bình hoặc cao.
– Muốn sử dụng đất để trồng cà phê lâu năm thì trước khi nhổ gốc trồng mới cần cày đất thật kỹ, phơi đất và trồng khoảng 2 hoặc 3 vụ mùa trước khi trồng lại cà phê.
Điều kiện khí hậu
– Cây cà phê vối, cà phê mít: nhiệt đới nóng ẩm, nhiệt độ từ 24 – 26 độ C, lương mưa đạt 2000mm/năm trở lên.
– Cây cà phê chè: khí hậu lạnh vùng cao, cận nhiệt đới, nhiệt độ từ 20 – 22 độ C, lượng mưa từ 1700 – 2000mm/năm.
– Lưu ý: cả ba giống cây cà phê trên đều cần một khoảng thời gian khô hạn ngắn sau thu hoạch để phân hóa mầm cà phê.
– Gió và ánh sáng: + Gió nóng hay lạnh đều ảnh hưởng trực tiếp đến cây cà phê, giảm năng suất và chất lượng nếu gặp phải đợt gió mạnh vào giai đoạn trổ bông. Vì vậy cần phải trồng cây chắn gió xung quanh vườn hoặc giữa các hàng vào giai đoạn trồng kiến thiết.
+ Cây cà phê rất thích ánh sáng tán xạ vì vậy nên trồng xen canh cà phê với các cây có tán cao như cây bơ, mít, tiêu trụ sống để giảm ánh sáng trực tiếp chiếu đến cây cà phê.
Mật độ trồng cây cà phê
– Cà phê vối: + Đối với đất tốt và bằng phẳng: 3m x 3m = 1,118 cây/ha
+ Đối với đất trung bình và dốc: 3m x 2,5m = 1,330 cây/ha
– Cà phê mít: 5m x 5m hoặc 7m x 7m = khoảng 700 cây/ha
– Cà phê chè: 2m x 1m = khoảng 4000 – 5000 cây/ha
Lựa chọn giống cà phê
– Cà phê vối: + TR4, TR9 là những giống cà phê mà Viện cây trồng chúng tôi đã nghiên cứu và tuyển chọn cho ra năng suất chất lượng cao, khuyến khích bà con nông dân lựa chọn và nhân rộng.
+ Giống Hữu Thiên, Thiện Trường, Trường Sơn TS5 là những giống cà phê có xuất xứ từ Lâm Đồng, năng suất cao, khả năng kháng bệnh rỉ sắt tốt, cây phát triển mạnh.
– Cà phê chè: TN1, TN2,… TN10.
kỹ thuật trồng cà phê
– Thời vụ: + Vụ Thu vào khoảng tháng 8 – 9 dương lịch.
+ Vụ Xuân khoảng tháng 2 – 3 dương lịch.
– Hố trồng: trước khi trồng 1 tháng bà con nên đào hố và bón lót phân, hố có kích thước tầm 60 x 60 x 60cm, khoảng cách tùy theo mật độ trồng (mục 3).
– Bón lót: 1 hố = 10-20kg phân chuồng hoại mục + 1kg phân hữu cơ sinh học HVB + 0,2kg phân khoáng vi lượng HVB + 0,3 – 0,5 super lân + 0,5 kg vôi bột. Trộn điều lượng phân trên với lớp đất mặt, lớp đất sâu loại riêng để tạo bồn. Sau hi trộn phân lấp đầy hố, vun cao 5- 10 cm, dùng chân giẫm nhẹ.
– Tiến hành trồng cây cà phê: + Sau một tháng ta tiến hành trồng cây con vào hố. Tùy theo kích thước của bầu ươm, đào 1 lỗ chính giữa hố, đường kính lớn hơn bầu 10cm, sâu khoảng 30 cm.
+ Khi trồng ta cần xé nhẹ lớp nilon của bầu ươm nhưng không được làm vỡ bầu. Đặt cây vào chính giữa lỗ nhớ căn cho thẳng cây và thẳng hàng, mặt bầu thấp hơn mặt đất 5cm.
+ Lấp đất từ từ, dùng ta nén chặt phần đất xung quanh.
+ Vét bồn xung quanh gốc, đường kính khoảng 1m – 1m2, nén chặt thành bờ nhằm tránh lúc trời mưa đất trôi xuống lấp mất cây con.
kỹ thuật chăm sóc cây cà phê
– Trồng cây chắn gió cho cà phê: trong giai đoạn kiến thiết và thu hoặc cây cà phê đều cần chắn gió cẩn thận. Bà con nên trồng cây muồng vàng làm cây chắn gió, trồng vào giữa hàng cà phê, khoảng 2, 3 hàng cà phê thì 1 hàng muồng vàng. Xác muồng vàng có thể tận dụng để ép xanh khi thay thế cây mới.
– Trồng cây che bóng cho cà phê: + Có thể tận dụng các ngã tư giữa các bồn để trồng cây che bóng, khoảng 9 x 9m hoặc 9 x 12m, trồng cùng thời điểm với cây cà phê con. Cây che bóng bà con có thể chọn cây bơ sáp, sầu riêng thái, cây trụ sống trồng tiêu vừa có tác dụng che bóng vừa là cây xen canh đem lại giá trị kinh tế, tăng thu nhập.
+ Cây che bóng, cần tỉa cành hợp lí để cây không quá rậm rạp chiếm hết ánh sáng của cây cà phê, tán cây phải cách ngọn cà phê từ 2 – 4m.
– Làm cỏ cà phê: vì cây cà phê có rất nhiều rễ con nhằm hút chất dinh dưỡng ở tầng mặt do đó cần phải làm cỏ thường xuyên, 1 năm tầm 4-5 lần. Làm sạch cả trong bồn và trên thành bồn. Khi làm cỏ có thể kết hợp đánh bồn và trước khi bón phân cũng cần làm cỏ sạch sẽ.
– Làm bồn cà phê đúng cách: thành bồn cần được nén chặt thành bờ, cao hơn mặt bồn bên trong 15 – 20cm, mỗi năm đánh bồn 1 lần vào đầu mùa mưa, mở rộng bồn theo tán cây, đến khi giữa các bồn giao nhanh thì dừng. Việc làm bồn giúp việc tưới nước, bón phân thuận tiện và hiệu quả hơn.
– kỹ thuật cắt tỉa cành tạo tán cho cây cà phê: + Thường xuyên bẻ chồi vượt mọc từ thân cây chính và nách lá, đặc biệt là vào thời điểm đầu mùa mưa, trước đợt bỏ phân. Một năm có thể làm chồi khoảng 5 – 6 lần.
+ Sau khi thu hoạch, dùng kéo cắt bỏ cành tăm, cành nhỏ giáp thân, cành khô, cành bị sâu bệnh.
+ Ở mỗi vị trí đốt cành chỉ để lại khoảng 3 cành dự trữ.
+ Tỉa bớt các cành thứ cấp trên cao để ánh sáng có thể tiếp cận các cành bên dưới.
+ Chỉ để ngọn cây ở độ cao tầm 1,6 – 1,7m.
+ Đối với cà phê cưa đốn phục hồi nên tiến hành cưa vào khoảng tháng 2 dương lịch, cưa cách mặt đất 20 – 25 cm. Cưa vát 1 góc 45 độ. Nuôi 4 đến 5 chồi khỏe mạnh nhất. Khi chồi cao 25 cm, để lại 2 chồi để tạo thân và tiến hành chăm sóc, tạo hình như đối với trồng cây mới.
Kỹ thuật tưới nước cây cà phê
– Mùa khô cần tiến hành tưới nước cho cây cà phê, cây con 10 – 15 ngày 1 lần. Cà phê giai đoạn kinh doanh cần tưới 20 – 25 ngày 1 lần. Khi tưới cần tưới tập trung để cây ra hoa đồng loạt tăng tỷ lệ đậu quả.
– Nếu có đợt mưa trái mùa, cần tiến hành “tưới đuổi” cung cấp đủ nước để cây ra hoa đều.
– Có thể tưới bằng “béc” hoặc tưới “dí” vào bồn tùy theo địa hình và nguồn nước. Tưới nhỏ giọt là một biện pháp rất hay, giúp tiế kiệm nước tưới nhưng vẫn đảm bảo cây luôn được cung cấp đủ lượng nước cần thiết.
Thu hoạch và chế biến thành phẩm cà phê
– Thu hái cà phê đúng độ chín, để có cà phê chất lượng cao nhất thiết phải có quả chín đỏ hoặc chín vừa, không hái quá xanh. Không để quả chín nẫu hay khô trên cây. Nếu có lẫn những loại này thì cần bỏ ra phơi riêng.
– Sản phẩm thu hoạch số quả chín hoặc vừa chín là 95%, đợt thu hoạch cuối tỷ lệ có thể thấp hơn.
– Hái cà phê đúng cách dùng ngón tay bứt quả, không tuốt cành, không bứt cả chùm đối với cà phê chè. Không để quả cà phê lẫn vào trong đất dễ bị nhiễm nấm bênh. Cần tránh tổn thương đến cành, lá, nụ không ảnh hưởng tới vụ sau.
– Cà phê phải chế biến ngay khi hái xong, nếu không kịp nên trải quả trên nên gạch cho thoáng mát không quá dày 30 – 40cm. Không ủ đống cà phê làm cà phê dễ nóng và lên men. Không giữ cà phê hái về quá 24 giờ.
– Bao bì đựng sản phẩm cà phê tươi và phương tiện vận chuyển phải sạch, không dùng bao đựng phân bón hoặc hóa chất… ảnh hưởng đến quả cà phê tươi.
Hy vọng qua bài viết và một số kinh nghiệm cá nhân, bà con nông dân có thể áp dụng thực tế và tiến hành chăm sóc cây cà phê để đạt được hiệu quả kinh tế cao nhất.
